Ly Bon, also called Ly Ban, Li Bi, or Ly Bi, reign name
Li Nam-Viet De Bon, or Li Nam De (born , Giao-chao province, northern
Vietnam—died 549, Laos), founder of the first Vietnamese dynasty mentioned in extant historical records, and Vietnam’s first great champion of independence.
Ly Bon led a successful revolt against the Chinese governor of Giao-chao province in 542 and captured the capital at Long Bien. Two years later he proclaimed himself
emperor and assumed his royal name. The earliest surviving Vietnamese historical records (13th–14th century) indicate that he controlled a vast territory, covering most of what is now northern and central Vietnam, and his authority was recognized throughout the Red River delta in the north and southward to the frontiers of the Champa kingdom
-----
Chinese official history book all called Ly Nam Viet De as Giao-chao local resident, he's the 11th generation of Baiyue originated lasted 5 centuries living in Giao-chao
As the Nam Viet De ( Nan Yue Emperor ), before he fades, he passed his power to Trieu Quang Phuc ( or Trieu Viet Vuong - the Yue King ), another Giao-chao local resident.
Van Xuan means 10,000 spring time for his country
---------------
Tháng 1 năm Nhâm Tuất (542), Lý Bí dấy binh khởi nghĩa với sự hưởng ứng của hào kiệt khắp nơi, trong đó có những nhân vật nổi tiếng như: cha con Triệu Túc và Triệu Quang Phục, Tinh Thiều, Phạm Tu… Thứ sử Giao Châu là Tiên Tư không dám chống cự mà chạy trốn về Trung Quốc. Chỉ trong khoảng thời gian ngắn chưa đầy 3 tháng, Lý Bí đã chiếm được hầu hết các quận, huyện và thành Long Biên (
Bắc Ninh). Được tin Long Biên thất thủ, vua Lương lập tức hạ lệnh cho quân phản công chiếm lại nhưng đều bị Lý Bí đánh cho tan tác.
Tháng 4 năm Quý Dậu (năm 543), vua Lương sai thứ sử Việt Châu là Trần Hầu, thứ sử La Châu là Ninh Cư, thứ sử An Châu là Lý Trí, thứ sử Ái Châu là Nguyễn Hán, thứ sử Giao Châu là Tôn Quýnh, thứ sử Tân Châu là Lư Tử Hùng từ 2 phía Bắc, Nam Giao Châu cùng tiến đánh nghĩa quân Lý Bí. Đạo quân của Lý Bí đón đánh quân Lương ở bán đảo Hợp Phố, phía cực bắc Châu Giao. Nay thuộc tỉnh Quảng Đông
( April 543, Liang Emperor send his army to counter-attack Ly Bi. Ly Bi force is waiting to fight Liang army in northtip of Jiaozhou land at Hepu peninsula, nowaday Guangdong )
Chùa Trấn Quốc do Lý Nam Đế cho xây dựng. Ảnh: Hoàng Chí Hùng.
( Liang army died 7-8/10, survivors hide away, the generals retreated to Guangzhou and was ordered to suicide kill )
Quân giặc 10 phần chết tới 7, 8 phần, những kẻ sống sót đều chạy trốn, Tôn Quýnh, Lư Tử Hùng dẫn tàn binh quay về Quảng Châu. Lương Vũ Đế xuống chiếu bắt Tôn Quýnh, Lư Tử Hùng phải tự tử.
Tháng 5 năm 543, lợi dụng việc Lý Bí đang đối phó với quân Lương trên biên giới phía Bắc, vua Lâm Ấp Rudravarma 1 ở phía Nam đưa quân ra đánh phá Châu Đức. Lý Bí phải điều Đại tướng Phạm Tu mang binh mã vào dẹp quân Lâm Ấp ở huyện Cửu Đức, vua Lâm Ấp kéo quân bỏ chạy về nước.
Lý Bí kiểm soát từ đồng bằng Bắc Bộ đến vùng Đức Châu (
Hà Tĩnh) ở phía Nam và vùng bán đảo Hợp Phố ở phía Bắc.
Tháng 2 năm Giáp Tý (544), Lý Bí xưng Hoàng đế lấy hiệu là Lý Nam Đế, đặt tên nước là Vạn Xuân, cho xây dựng kinh đô ở vùng cửa sông Tô Lịch (
Hà Nội) và cho dựng điện Vạn Thọ làm nơi vua quan họp bàn việc nước.
Lý Bí (Lý Nam Đế, Việt Đế) đặt tên nước là Vạn Xuân, tự xưng là Hoàng đế, định niên hiệu, lập một triều đình riêng ngang hàng với nước lớn phương Bắc là người sáng lập ra nhà Tiền Lý (544-602).
Sau khi lên ngôi, Lý Nam Đế cho xây dựng một ngôi chùa lớn ở phường Yên Hoa (Yên Phụ) lấy tên là chùa Khai Quốc. Chùa Khai Quốc (tiền thân của chùa Trấn Quốc ngày nay) hiện nằm ở Hồ Tây,
Hà Nội.
Lý nam Đế ở ngôi được 5 năm ( từ 544 – 548) thì mất.